Een eeuwenoud gebouw.

We beginnen met een rondgang door de kerk. We starten bij de ingang onder de toren.

De toren.

Vanaf het Kerkplein loopt een pad van gele steentjes naar de toren en dit pad loopt door tot aan het koor in de kerk. Via een hellingbaan aan beide zijden van dit pad is er ook een toegang tot de kerk. De symboliek van dit pad staat beschreven bij het liturgisch centrum.

De toren heeft vier geledingen waarvan de bovenste niet veel verder is opgetrokken dan tot op de helft van de bedoelde hoogte. De onderste twee delen zijn geheel van tufsteen, het derde deel van tufsteen en baksteen, het bovenste gedeelte is geheel van baksteen.

De toren, die sinds 1798 eigendom is van de burgerlijke gemeente, is diverse malen door brand geteisterd. Het laatst in 1893. Na de laatste brand is de spitse toren vervangen door de huidige vorm. De toren heeft een hoogte van 43 m.

In de nis boven de hoofdingang heeft een beeldje van de heilige Cyriacus gestaan. Dit beeldje bevindt zich nu in de Rooms Katholieke kerk te Dalfsen.

Na de restauratie in 1956/’57 staat er sinds 1958 in de nis een page (edelknaap), die het wapen van Dalfsen draagt. Dit beeldje is gemaakt doorbeeldhouwster Marie Eitink (1925-2018) uit Enschede.

De klokken.

In de toren werden in de 16^e eeuw drie klokken geplaatst. De kleinste klok werd tijdens de inval in Overijssel door de Bisschop van Munster, bijgenaamd Bommen Berend, meegenomen naar Munster in Duitsland.

De middelgrote klok was gedateerd (1560) en voorzien van het opschrift:

‘Zirriacus patroen desser kercken,

mit min geluyt roep ick de gemeinte to goiden wercken,

O Here wilt se daer to stercken. Anno XVcLX (1560).’    

Al in de 11^e eeuw werd in een (veel kleinere) kerk op deze plaats het evangelie verkondigd. In de loop der eeuwen heeft de kerk, die aanvankelijk van hout was, weliswaar vele veranderingen ondergaan, maar toch zijn herinneringen aan vervlogen tijden bewaard gebleven.

We zullen in vogelvlucht de eeuwen aan ons voorbij laten glijden.

De 12^e eeuw (1156 – 1178).

De kerk bestond van oorsprong uit een schip met een klein koor in Romaanse stijl. Het koor was kleiner dan het huidige koor. Ook was het schip korter dan het huidige. Het reikte tot aan de 1^e pilaar, gezien vanuit de toren.

In het koor stond het altaar van St. Cyriacus. De kerk werd destijds naar hem vernoemd. Cyriacus was een soldaat, later christen gedoopt en diaken te Rome geworden. Op 15 april 303 werd hij onthoofd.

De vroegste Romaanse kerk werd waarschijnlijk gebouwd tussen

1050 en 1100 en werd voor het eerst vermeld in 1231. Van deze Romaanse kerk zijn alleen nog restanten van fundamenten bewaard gebleven (in de tekening met zwarte puntjes aangegeven).

De koormuur was 1,20 m. breed; de torenmuren hadden een breedte van 2,- m. Op deze fundamenten (bestaande uit veldkeien en ijzeroer) van de vroegste kerk zijn de pilaren geplaatst van de tegenwoordige kerk.

De 14^e eeuw.

In het begin van de 14^e eeuw werd er tegen het koor een kapel gebouwd. Dit werd gedaan door Herman van Voorst, de Heer van Rechteren. De naam Rechteren zult u vaker tegenkomen in deze kerk. Rechteren is de naam van de adellijke bewoners van het gelijknamige kasteel in Dalfsen. De kapel van Rechteren werd gewijd aan St. Johannes de Evangelist.

Mede door de Heer van Rechteren werden ook de vroegere toren en de zijbeuken gebouwd. De toren was ongeveer op de plaats van de huidige orgelgalerij gesitueerd.

De 15^e eeuw.

In deze eeuw ontstond het Gotische koor. Tevens werd begonnen met de bouw van de (huidige) toren en een grondige verbouwing van het schip, eveneens in Gotische stijl. De kapel werd ook in dezelfde stijl verbouwd.

Van de kapel is tijdens de restauratie in 1956/’57 een gedenksteen teruggevonden. Het –gedeeltelijke beschadigde- opschrift luidde:

Dit (werk) bouwde ridder Frederik van Rechteren.

Toen men schreef: “duizend, viermaal honderd, viermaal tien en drie maal drie    ( = 1449).

De gedenksteen is nu ingemetseld aan de binnenzijde van de zuidelijke buitenmuur van de vroegere kapel.

De 16^e eeuw.

De verbouwing die al in de 15e eeuw begon, werd in de eerste helft van deze eeuw afgerond. Bij deze verbouwing werden het schip en de zijbeuken westwaarts uitgebreid met één vak.

Over de komst van de Hervorming (1571 – 1591) in Dalfsen zijn weinig berichten te vinden. In 1571 stond in Dalfsen een pastoor en in 1591 werd als eerste predikant Josia Bertmannus genoemd.

Van de tussenliggende jaren is weinig bekend, wel werd vanaf 1581 de openbare uitoefening van de Rooms Katholieke  

godsdienst verboden.

De 17^e eeuw.

In de Munsterse tijd (1672 – 1674) kwam met de komst van de legers van de Vorst-Bisschoppen van Munster en Keulen de kerk van Dalfsen weer in Rooms Katholiek bezit. In april 1674 werd echter de vrede gesloten en in mei vertrokken de legers. Nog in dezelfde maand kwam de kerk weer ter beschikking van de protestanten.

De 18^e eeuw.

In het begin van de 18^e eeuw werd de kapel van Rechteren verbouwd tot grafkelder waarbij de vloer van de kapel circa 1,- m. werd verhoogd.

De 19^e eeuw.

Tijdens deze eeuw werden de buitenmuren, met uitzondering van de toren en het koor, met een cementlaag bepleisterd. Hierdoor verdwenen de kenmerken van de bouwtijdperken.

De 20^e eeuw.

In 1956/’57 werd de kerk grondig gerestaureerd. De restauratie was noodzakelijk vanwege de slechte toestand waarin de kerk verkeerde, mede als gevolg van het opblazen van de Vechtbrug door de Duitsers in april 1945. Bij de restauratie is de consistorie geheel opnieuw gebouwd. Ook is de pleisterlaag, die in de 19^e eeuw op de buitenmuren was aangebracht, weer verwijderd.

De kerk werd op 19 december 1957 weer in gebruik genomen.

Wij vestigen nog de aandacht op de oude, bewerkte natuurstenen omlijsting van de dubbele deur aan de zuidzijde van de kerk.

De 21^e eeuw.

In 2008 is de Grote Kerk opnieuw gerenoveerd. De banken in het koor en een deel in de noordelijke zijbeuk zijn vervangen door stoelen. Een deel van de banken heeft een andere opstelling gekregen. Het liturgisch centrum is voorzien van een glasplateau dat onder het koor kan worden geschoven zodat een multifunctionele opstelling mogelijk is.

In het verleden waren er 5 grafkelders in de kerk. De grafkelder van de familie Van Rechteren is onder de kapel. Onder de consistorie was de grafkelder van de familie Van Ittersum, maar deze is geruimd; zij waren de bezitters van het Huis Gerner. Dan zijn er nog 3 grafkelders van resp.: de bewoners van huize De Leemcule, van het Huis de Rutenborgh en van de familie Van Coeverden. Zij woonden vroeger op de havezate Den Berg.

Deze laatste grafkelder is bij de laatste renovatie blootgelegd.

Op 30 november 2008 is de kerk weer in gebruik genomen. Op die datum is ook de fusie tot stand gekomen, bij akte vastgelegd, waarbij de Gereformeerde Kerk te Dalfsen en de Hervormde Gemeente te Dalfsen zijn samengegaan in de Protestantse Gemeente te Dalfsen.